Verjaardagsgift

De Singalesen hebben mooie gebruiken. Wanneer ze jarig zijn, of op de verjaardag van hun overleden vader of moeder, is het gebruikelijk om eten te geven aan minder bedeelden. Manel vertelde mij dat hij en zijn vrouw op de verjaardag van zijn overleden moeder, lunch hadden gemaakt en uitgedeeld aan arme mensen op straat.

In het bejaardenhuis hangt in de hal een groot bord, met daarop voor de hele maand wie er eten doneert. Dat kan zijn voor de lunch of diner, maar ook voor theetijd iets lekkers. Het wordt klaar gemaakt en uitgedeeld door de gevers zelf en zij eten mee.

Mooie gewoonte vind ik dat. Het is alleen jammer dat het ook noodzakelijk is, want de bejaarden tehuizen worden niet gefinancierd door de overheid. Ze zijn volledg afhankelijk van donaties, zowel in natura als financieel. Zo niet dan hebben ze weinig of niks te eten.

Ook in het meisjes huis werd eten gebracht, alleen is daar de nood minder hoog, omdat het een overheidsinstelling is.

Wat mij op valt.

Sri Lanka heeft een heel andere cultuur dan Nederland. Met mijn westerse blik vallen sommige dingen of gewoontes op. Hieronder een paar voorbeelden.

Voor het eten wordt eerst wat voor mij op tafel gezet. De gast moet eerst eten. Voor mij wordt het in schaaltjes op tafel gezet, zodat ik naar eigen behoefte kan op scheppen. De rest van de familie krijgt een bord opgeschept en zit er mee voor de televisie. En ik zit in mijn eentje aan tafel.

Als er bezoek komt dan knielen kinderen voor hun ouders, de handen met de palmen tegen elkaar, het hoofd gebogen en de voeten worden even aangeraakt. Diegene die begroet wordt strijkt even met de handen over de schouders of het hoofd van diegene die knielt. Dit geldt voor alle personen die ergens op bezoek komen. Men toont respect. Er zit een duidelijke structuur in. Kinderen knielen voor ouders, broers en zussen knielen voor hun oudere broer of zus. Diegene die jonger is knielt voor de oudere, of je knielt voor iemand die hoger in aanzien is. Dit wordt ook gedaan als men weer vertrekt. Deze gewoonte lijkt me wel wat, als oudste van mijn familie. Op mijn moeder na dan. Maar zonder gekheid, ik vind dat er in ons land wel een voorbeeld aan genomen kan worden. Dat er wat meer respect getoond kan worden naar mensen die ouder zijn dan jij. In ons land wordt oud(er) nog wel eens als uit de tijd en afgedaan gezien.

De tv staat de hele dag aan of ze nu kijken of niet. Veel komedies met overdreven acteerwerk, talentenshow, The voice of.... compleet met draaiende stoelen.

Hier mag je nog gewoon je huisvuil verbranden. En dat gebeurt ook overal. Naast je huis, op en veldje, op de hoek van de straat of waar 't maar uitkomt.

De zoon van de familie waar ik verbleef, kwam op een gegeven moment met een kort geschoren koppie thuis. Mij werd verteld dat er strenge regels gelden voor de haardracht op scholen. Als jongens het haar te lang hebben worden ze gestraft door het haar te milimeteren. Voor meisjes gelden ook regels als ze het kort hebben en als ze het lang hebben, moet het symmetrisch zijn. En als het lang is 1 of 2 gelijke staarten of vlechten. Het haar wordt niet los gedragen.

In het gastgezin waar ik verbleef werd op een gegeven moment de 16 jarige zoon het eten gevoerd. Toen ik vroeg waarom ze dat deed, of hij dat zelf niet kon, werd gezegd dat hij te moe was om te eten. Hij had zo hard gestudeerd en daarom werd hij gevoerd. Ik vind t een vreemd gezicht dat zo'n grote jongen door z'n nichtje of z'n moeder met de hand gevoerd werd.

Van de huizen die ik tot nu toe gezien heb, heb ik nog niet veel gezellige huizen gezien. Een paar huizen van bemiddelde mensen die zagen er volgens onze westerse normen netjes en gezellig uit. Maar bij de meeste huizen is de boel niet echt schoon te noemen, spullen zijn stuk, overal slingeren spullen of schoenen. Kleedjes op tafel zijn stuk of vies of er ligt een stuk plastic overheen. De huizen zijn meestal donker. Wat denk ik vooral is tegen de warmte, maar nu in het regenseizoen is het niet overdreven warm. Wat wij als tuinstoelen gebruiken, staat als meubilair in de kamer. Gordijnen lijken eenmaal opgehangen niet meer voor de ramen weggeweest te zijn. Met mijn westerse blik denk ik, als dit van mij was zou ik de gordijnen eens uitwassen, de matrassen eens laten luchten, de tegels schrobben, likje verf op muren en houtwerk enz. En dan ben ik niet eens zo'n poetser.
Ik heb ook in de stad geen terrasjes of iets dergelijks gezien waar je gezellig even kunt gaan zitten. De mensen gaan denk ik meer bij elkaar op bezoek.

Wat ook op valt is dat er rondom huizen veel bloeiende planten en potten met bloemen staan. De meest prachtige bloemen zie je hier.

De Singalesen zijn heel schoon op zichzelf. Elke dag wordt er gedoucht (met koud water), en gaan de kleren in de was. Deze worden allemaal met de hand gewassen. Een enkeling heeft een wasmachine. De Singalesen zijn heel amicaal met elkaar, gastvrij en behulpzaam. Mensen zoeken elkaar vaak op en familie is belangrijk. Bezoek krijgt ook altijd wel iets te eten.

Toen Ik een keer in de keuken zat te wachten op een kopje thee, hoorde ik gestommel boven en later achter me. Er gaar wel een trap naar boven maar daar is niks. Ik vroeg Madu wat is dat? En zonder blikken of blozen zei ze: "rats" Even later hoorde ik vlak achter me wat en geschrokken keek ik om. Ik hoef geen rat in mijn nek. Madu schoot in de lach en zei "storage" en ze keek in de voorraadkast en er liepen wel 4 ratten over de planken getver. Zonder veel drukte deed ze de deur weer dicht en sloot hem goed. Probleem opgelost.

Met de meisjes op stap

Op dag 3 was er een uitstapje gepland en mij werd gevraagd of ik mee wilde. Dat wilde ik wel. Het uitstapje ging naar de New Zealand farm in Umbawela. Voordat we daar waren moesten we eerst met de trein. Het reizen met de trein is een toeristische attractie in Sri Lanka dus ik was benieuwd. Subashi het hoofd van het kindertehuis had van te voren een coupe gereserveerd, daardoor konden we allemaal zitten. De trein heeft Badulla als vertrekpunt dus er was plaats genoeg. Gedurende de reis stapten er steeds meer mensen in en er stapte niemand uit leek het wel. De trein raakte voller er voller de gangen en de halletjes stonden stampvol. En ook de gereserveerde coupe was al snel mud vol. Bij een volgend station zie je een massa mensen staan en je denkt, die kunnen niet mee, de trein is te vol. Maar het gaat er allemaal bij in. En zo gaat het nog een paar stations door. Eigenlijk levens gevaarlijk en je moet niet claustrofobisch zijn. Maar daar moet je helemaal niet over nadenken. Bij het station van aankomst is het dan ook een strijd om uit de trein te komen. De meisjes stellen zich netjes 2 aan 2 op en worden geteld, om te kijken of er niemand achter is gebleven in de trein. Daarna moet het hele spul nog naar de boerderij. Subashi heeft vervoer geregeld. Een soort bakwagentje en een busje. Daar worden alle meisjes en begeleiders in gepropt. Het is echt proppen, je snapt niet dat t allemaal kan, maar zij vinden het heel normaal. Na een boel gestuiter en gehobbel komen we dan eindelijk bij de boerderij aan. De parkeerplaats staat vol met bussen, busjes, drie weehlers en ander sportief voertuigen. Het lijkt wel de parkeerplaats van een pretpark. Nog een stukje lopen en dan zijn we er.

De boerderij is een van de 3 grote boerderijen, die Sri Lanka heeft. Het gebied waar de boerderij is gelegen is in een wat koeler deel van Sri Lanka en dus heel geschikt voor veeteelt. Er lagen groene graslanden rondom de boerderij, waarvan het gras werd gemaaid en ingekuild. Het geheel deed me erg aan Nederland denken, aan de boerderijen van mijn collega's Ilse en Maaike. Het ras van de koeien was de Friese koe. Grappig omdat te zien staan op de borden, afkomst Nederland staat erbij. Alle koeien waren onderverdeeld in grote schuren. Melkkoeien met de melkstal, pinken, drachtige koeien, kalveren allemaal in afzonderlijke stallen. Verder waren er schuren met geiten en konijnen. En er was een kaasmakerij bij. Het was er bomvol met toeristen, meest Singalesen, wat Japanners (en 1 Nederlander). Deze boerderij is de enige die open gesteld is voor publiek en voor de mensen in Sri Lanka is dit een bijzonderheid om te zien.
Veel van de mensen liepen rond met een zakdoek voor de neus. Ze konden het waarschijnlijk niet harden. Voor mij waren het bekende geuren, koeienstront, herkauwende koeien en persvoer. Ik heb er nog een stukje Goudse kaas gekocht. Iets anders van smaak dan bij ons, maar prima kaas. Ik denk dat de meesten niet eens weten dat Gouda een Nederlandse plaats is bekend om zijn kaas.
We hebben de meegebrachte lunchpakketjes opgegeten en daarna ging het huiswaarts. Zelfde procedure als de heen weg, alleen konden wij er nu nauwelijks bij in. Dus dat wordt 2 uur opeen gepakt staan. Het was een intensief en interessant dagje, maar ik ben weer een ervaring rijker.

Kindertehuis

Helpen in het kindertehuis
In het kindertehuis wonen ruim 35 meisjes van 8 tot 18 en ik geloof dat er zelfs een meisje van 21 is. Voordat ik hier kon werken ging er een hele procedure aan vooraf. Er moest een officieel formulier opgesteld worden en dat moest worden aangeboden aan een hoge ambtenaar van sociale zaken. Dat was een nogal strenge dame. Een mooie vrouw maar wel een beetje een pinnige blik. Mevrouw wilde van mij weten waarom ik daar wilde werken en wat ik met de kinderen ging doen. Ik zat echt voor een soort sollicitatie gesprek leek het wel. Ik moest wat vragen op papier zetten die ik aan de kinderen wilde stellen en de volgende dag terug komen. En als ze tevreden was mocht ik met een sociaal werkster mee naar het kindertehuis. Ik werd daar afgezet samen met Nilu van Sarvodaya en de sociale werkster Upetcha. Er werd mij verboden om foto's van de meisjes te maken. De meisjes die er zaten waren mishandeld, seksueel misbruikt, wees of er waren andere problemen waarom ze er zaten. Er was ooit een vrijwilligster geweest die een foto op haar website had gezet en dat had vervelende gevolgen gehad voor het meisje. Maar het gekke was dat de sociaal werkster wel een foto van mij maakte met de meisjes en zei ik stuur je de foto wel door. Oké?! De sociaal werkster was erg druk met mij. Ik heb al haar foto's op haar mobiel gezien. En ze vroeg meteen of ik bij haar kwam lunchen en ik werd uitgenodigd voor de verjaardag van haar man de 29e. En ik moest vooral naar de kerstviering komen van de kinderen van meerdere tehuizen. Die kerstviering leek me wel leuk, maar die verjaardag zat ik niet zo op te wachten. Het zal wel weer een Maxima moment worden.
De meisjes van het kindertehuis kwamen wel meteen naar me toe. Sommigen nog wat afwachtend. Maar uiteindelijk kwamen ze ook wel. De meisjes wrijven gelijk over je arm of gezicht, of zitten aan je haar en zeggen you are beautiful. Ze vinden mijn blanke huid mooi. Of pink color zoals zij zeggen. Hun eigen zwarte huid vinden ze niet mooi. Terwijl ik dat juist wel vind.

Halverwege de ochtend kwam de ambtenaar van de sociale dienst kijken, ze werd met veel respect ontvangen. Het voelde voor mij een beetje alsof ik gewogen werd. Nu nog worden goed bevonden. Ik moest de meisjes vragen of ze wilden dat ik de volgende dag terug kwam. Dat wilden ze wel. Pfffff geslaagd voor de test. De rest van de dag bracht ik met hen door. Eerst heb ik geholpen met hun schoolboeken kaften, 2 januari begint hier het nieuwe school jaar en dan moet alles klaar zijn. Later wilden ze vooral knutselen. Vouwen en plakken. Er moesten plaatjes gezocht worden op internet en ze wilden vooral de meest moeilijke bloemen vouwen. Ik kwam er niet uit, maar er zitten een paar handige tantes tussen en ze maakten er wat moois van. De kleintjes wilden vooral spelletjes doen. De dag erna had ik wat kleurtjes nagellak meegenomen en werden alle nagels gelakt. Sommigen wilden geel en even later kwamen ze terug, hadden ze het eraf geveegd en wilden ze toch rood. De grotere meiden wilden vooral glitternagellak. Het eindresultaat moest vastgelegd worden op de foto. De nagellak heb ik ze gegeven, dan kunnen ze nog een keer tutten.

Bejaardentehuis en Charlotte

Tijdens de tweede dag in het bejaardenhuis heb ik wat nader kunnen meemaken, hoe de ouderen daar leven. De dame die goed Engels sprak, haar naam was Charlotte, was mijn tolk voor die dag. Ze vertelde me dat ze vroeger had gewerkt op een Thee Estate. Ze deed er naaiwerk. Op de Estate werd Engelse les gegeven en ze mochten van de lerares alleen maar Engels spreken daar, anders kregen ze straf. Het was in de tijd dat Sri Lanka toen nog Ceylon, onder Engelse heerschappij viel. Eigenlijk had Charlotte graag willen doorleren op school, want ze kon goed leren. Maar omdat haar moeder ziek werd kon dat niet. Ze moest voor haar moeder zorgen. Mede hierdoor is ze ook nooit getrouwd. Toen ik haar vroeg of ze dat niet graag had gewild zei ze, dat ze ooit verliefd op een jongen was, maar haar moeder vond hem geen goede partij. En zo bleef Charlotte bij haar moeder wonen en toen haar moeder overleed woonde ze daar alleen. Nadat ze een heup gebroken had kwam ze bij haar zuster in huis, die voor haar zorgde. Haar eigen huis moest verkocht. De zoon van haar broer heeft het verkocht, gaf haar een klein deel van de opbrengst en ging er met de rest van het geld vandoor. Charlotte had toen niets meer en toen haar zuster overleed is ze in het bejaardenhuis komen te wonen. Toen ik vroeg wat ze daar van vond, zei ze dat God voor haar zou zorgen en dat haar moeder nog steeds bij haar is. Dat is haar troost. Ze was erg blij met het beetje aandacht dat ze van mij kreeg vandaag. Ze wilde mijn adres zodat ze mij kon schrijven en ik haar natuurlijk. En misschien kon ik een keer appels opsturen vanuit Nederland.

Deze dag heb ik geholpen in het bejaardenhuis. Ik vroeg aan het hoofd wat ik kon doen, vegen of helpen met de was of eten klaar maken. Ik mocht de vrouwenzaal vegen. Charlotte was bezorgd of ik niet moe was van het vegen, maar ik was allang blij dat ik wat kon doen. Die middag kwam er eten, geschonken door een hotel in de buurt. en ik kon helpen met ronddelen en water De eigenaar en zijn vader kwamen het persoonlijk brengen en helpen verdelen. Ik mocht helpen met ronddelen en water schenken. Mijn paar woordjes Singalees vielen in goede aarde, toen ik vroeg of het rassai (lekker) was. Al de maaltijden die de mensen krijgen worden geschonken door mensen van buiten. Zoals vanmiddag door het hotel. Voor de hele maand stond al een schema op het mededelingenbord, met welke maaltijden er binnen zouden komen. 's Middags kwamen er een aantal vrouwen uit de buurt, die thee maakten en wat te eten bij de thee hadden meegenomen. Als mensen jarig zijn of op de sterfdag van hun ouders, dan wordt er ook vaak wat gedeeld met de armen of zoals hier met het tehuis. Wij kunnen ons niet voorstellen dat alles wat je nodig hebt, alleen verkregen kan worden door donaties. Eten, bedden, beddengoed, kleding enz. Het hoofd vertelde dat ze zelfs geen geld had, om rekeningen of het personeel te betalen. Dus van de giften die ik uit Nederland had meegekregen, heb ik hier ook maar een donatie gedaan. Terwijl ik in het kantoortje van het hoofd zat, kwamen er nog meer mensen binnen die een kleine bijdrage gaven. De Singalesen hebben een groot sociaal bewustzijn en zijn zorgzaam naar elkaar. Behalve die zoon van de broer van Charlotte dan.

Bejaardentehuis

Het bejaardentehuis wat ik heb bezocht herbergt 65 ouderen. 32 vrouwen en 33 mannen. De bewoners slapen op slaapzalen van zo'n 10 personen. En een paar wat kleinere kamers van 4 personen. Er wonen zo'n 15 dementerenden. Toen ik vroeg hoeveel mensen er werkten was het antwoord 3. Er schijnen wel mensen van buiten te komen om te helpen. Ik wilde natuurlijk ook weten wat de mensen zoal deden overdag. Er was een timetable, maar die bestond vooral uit opstaan eten en dat soort ADL bezigheden. Echt activiteiten hebben ze niet, behalve dan klusjes die ze bij toerbeurt moeten doen. Helpen met voorbereidingen voor t eten en schoonmaken en de tuin doen. Dat was goed voor ze, want dan bleven ze in beweging. De mensen wassen daar ook allemaal hun eigen bord en beker af na t eten. Misschien moeten we bovenstaande zaken ook in ons verzorgingshuis voorstellen. Ik
Ik vertelde dat er bij ons soms kleuters op bezoek komen en dat bewoners kleine kinderen vaak heel leuk vinden of dat niet iets is wat zij kunnen doen. Ze waren een keer met de mensen naar de school geweest en de kinderen waren in het verzorgingshuis geweest. Dat lukt in Het Averbergen al bijna niet. Vooral ook omdat iedereen bij ons in een rolstoel vervoerd moet worden. Daar liepen de meeste ouderen nog. Dingen als spelletjes doen of andere activiteiten kennen ze daar niet. Op de slaapzalen hing wel een lcd tv, waarvan ik veronderstel dat die gedoneerd is. De ouderen kunnen dus avonds tv kijken.
Ik begreep dat de ouderen daar ook af en toe onder de douche gaan, dat wordt ook gezien als een activiteit. Ik neem aan dat het verder wasbeurten zijn. Ze willen daar graag 3 nieuwe badkamers bouwen, die kosten 600000 Lkr voor 1 badkamer Dat is € 3300. Het huis is afhankelijk van donaties, het is geen overheidsinstelling. Er zijn al enkele donaties binnen, maar nog niet genoeg om de badkamers te bouwen. Overheidsinstellingen worden gefinancierd door de staat.

Spraakverwarring

Hoe het soms net anders kan gaan dan je denkt. Een paar dagen geleden wilde ik een briefje van 5.000 Lkr wisselen. Manel zei dat kan wel bij het benzinestation. Prima. Het tanken daar gebeurt door een bediende. Ik vertelde Manel, dat we dat bij ons zelf doen en betalen bij een automaat. Ik weet niet wat hij daarvan begreep. Maar hij stelde een paar vragen en ik gaf antwoord. Hij vroeg bijv. hoeveel ltr? Ik antwoordde 30 ltr, want dat kan ongeveer in mijn tank. Ondertussen vroeg ik de pompbediende of hij kon wisselen. Het tanken was klaar. De pompbediende wees naar de meter en zei 2800 Lkr en daarop gaf hij mij 2200 Lkr terug. Manel had dus begrepen dat ik de benzine wilde betalen. Ik heb het maar zo gelaten. Per slot van rekening heeft Manel mij 2 dagen rondgereden door de prachtige omgeving en 2800 Lkr is omgerekend ongeveer €15,00. Dus waar hebben we het over.

Zuster Ursula

Eergisteren een dagje doorgebracht in het Zuster Ursula's opvanghuis voor Tamil meisjes. De meeste meisjes waren in deze vakantie periode naar huis. Een aantal kinderen die niet naar huis kunnen of dit niet hebben, bleven bij zuster Gertrude. Normaal verblijven er ruim 24 meisjes nu waren er maar 8. Drie kinderen van een jaar of 5/6 en 5 oudere meisjes.
Manel bracht me er heen en bij de deur zei hij: tot vanavond. Het was de bedoeling dat ik er de hele dag bleef. Dat was me dus niet duidelijk. Ik dacht dat hij het er over had, dat we een bezoek zouden brengen. Dat is het lastige als je Nederlands/Engels/Singala vertaalt. En de Singalesen spreken niet duidelijk Engels vind ik. Ze kunnen moeilijk de v zeggen dat is soms lastig. Ipv - I forget - zeggen ze bv - I worget-. Probeer maar eens, dan krijg je heel andere woorden.
Maar goed, ik werd in het tehuis aan een tafel gezet, kreeg een kopje thee en de zuster zei "You can play with the children" De zuster had nog een afspraak en daar ging ze.
Oke!!! Daar zit je dan.
Gelukkig spraken een paar meisjes redelijk Engels en dat willen ze ook wel oefenen. Met de kleintjes is het wat lastiger. Ik heb een spelletje met ze gedaan, door zo'n papieren gevalletje te vouwen, zoals we dat op school vroeger deden. "Noem een getal, kies een kleur" en onder die kleur stond dan iets wat je was bv held, prinses, boef enz.
Daar waren we een poosje zoet mee. En nog wat papieren vliegtuigjes gevouwen dat was wel een succes.
De meeste tijd heb ik met de kleintjes op getrokken. Het viel me op dat de kinderen elkaar slaan. Ze doen dit alleen als de zuster er niet bij is. Als ik het zag, zei ik dat ze dat niet mochten doen. Toen ik de zuster er later naar vroeg, zei dat ze de kinderen leerde dat dat niet mocht, ook niet als het zogenaamd een spelletje was. Volgens mij is het gewoon om de pikorde te bepalen, als de zuster er niet is.
Deze morgen mochten de meisjes nieuwe schoenen uitzoeken voor de Kerst. Deze werden gedoneerd door een Singalese mevrouw. Dus om de beurt gingen ze even weg, om later glunderend met nieuwe schoenen terug te komen. De zuster vertelde later dat de kinderen die niet naar huis kunnen, wat extra verwend worden. Door die schoenen dus en ze mogen bv normaal alleen in het weekend tv kijken, maar nu mochten de grote meisjes dat ook door de week. En een keer een extra koekje en wat meer vrijheid dan anders.
Er was 1 meisje van een jaar of 5 schat ik, die was er nog maar 2 weken. Ze sprak ook alleen maar Tamil, dus begreep niet altijd wat er gezegd werd. De zuster vertelde dat ze geen ouders had. Haar moeder was overleden en de vader had daarna de benen genomen. Dat kun je moeilijk begrijpen. Maar de zuster zorgt goed voor ze, dus dat is een geruststelling. De zuster is zelf al gepensioneerd, maar ze vertelde dat ze als non niet met pensioen gaat. Daarom blijft ze dit werk doen. Vandaag ben ik nog even terug gegaan. Als ik gisteren beter had geweten wat de bedoeling was van het bezoek, had ik gisteren de laatste gehaakte tasjes mee genomen. Dus ik ben vandaag even terug geweest om ze dit klein kerstcadeautje te geven.